Grafieken
Een beeld zegt vaak meer dan duizend woorden. Hiermee is een belangrijk voordeel van een grafiek of diagram gegeven. Het is een handig instrument, omdat het de evolutie in cijfergegevens goed weergeeft. Hierdoor is het bijvoorbeeld mogelijk om tijdig in te grijpen of voorspellingen te maken. Zo stelt Kind en Gezin bijvoorbeeld jaarlijks een rapport op over de situatie van het jonge kind.
De belangrijkste diagrammen vind je onder trefwoorden, onder soorten vind je een uitgebreider overzicht. Grafische voorstellingen worden dikwijls misbruikt om een goedgelovige lezer te misleiden. Om dit te kunnen doorprikken moet je weten aan welke kenmerken een grafiek moet voldoen en hoe je deze moet aflezen. Deze kennis helpt je trouwens om jouw cijfermateriaal correct weer te geven, eventueel met behulp van de programma's Excel! en Word!. Ten slotte kan je aan de hand van de oefeningen je kennis testen.
Trefwoorden
- Aflezen
- Beelddiagram
- Cijfermateriaal
- Cirkeldiagram
- Combinatiegrafiek
- Excel !helpt je bij het maken van je grafieken.
- Kolomdiagram
- Lijndiagram
- Misleidende grafieken
- Oefeningen
- Regels
- Soorten en toepassingen
- Spreidingsdiagram
- Staafdiagram
Aflezen
Klik op de grafiek voor een heel eenvoudige uitleg over het aflezen van lijngrafieken. Je zegt dat de grafiek een stijging of een daling vertoont of constant blijft. Meer uitleg over het beschrijven van een lijngrafiek vind je hier.
Dit schema kan je helpen bij het lezen en interpreteren van andere grafieken.
Beelddiagram
In een beelddiagram worden de hoeveelheden weergegeven met behulp van plaatjes.
Het heeft het voordeel dat het meestal overzichtelijk is en tot de verbeelding spreekt.
Daar staat tegenover dat het maken van een beelddiagram wel veel tijd kost, o.m. omdat het
niet standaard voorzien is in Excel. Je moet dus op een creatieve wijze werken met dit of een ander programma.
In Word kan je een beelddiagram maken door een
tabel
!
in te voeren met twee kolommen. In de eerste kolom komt wat je gaat meten, in dit
geval de moedertaal. In de tweede kolom komen de resultaten van de proef, in dit geval
het aantal leerlingen dat een bepaalde taal als moedertaal heeft. Er werd in het voorbeeld gebruik
gemaakt van zeven rijen, omdat er in de onderzoeksgroep zoveel moedertalen waren.
Voer nu in de tweede kolom je
afbeelding
!
in en werk je grafiek af met een legende
en een bronvermelding waarvoor je de Wordfuncties
tekstvakken
! of
tabellen
!
kan gebruiken.
Cijfermateriaal
Om een grafiek te kunnen maken, moet je in de eerste plaats over cijfermateriaal beschikken. In de volgende opsomming vind je enkele interessante links.
Cirkeldiagram
In een cirkeldiagram geef je van een bepaald verschijnsel de onderlinge verhoudingen weer.
In dit voorbeeld gaat het over de inkomsten van de gemeente Essen (verschijnsel). Je kan gemakkelijk afleiden wat de grootste en de kleinste inkomstenbronnen zijn (verhoudingen).
Vaak staan in een cirkeldiagram de percentages erbij. De som van deze percentages is 100%.
Combinatie- of samengestelde grafiek
Het klimatogram is een voorbeeld van een combinatiegrafiek. Meer uitleg over het tekenen en aflezen van een klimatogram krijg je door te klikken op de volgende link.
Kolomdiagram
In een lijngrafiek geef je ontwikkelingen weer die geleidelijk (d.i. continu)
in de tijd verlopen. Voor evoluties die niet geleidelijk
verlopen kan je een staaf-
of kolomdiagram gebruiken. Bij een kolomdiagram staan de balken, bij een staafdiagram liggen de balken.
Zij hebben de volgende kenmerken:
- 1. De lengte van de staaf of de kolom geeft
de hoeveelheid aan. - 2. De staven of kolommen staan los van elkaar.
- 3. Bij de staven of kolommen staat vermeld
waar het over gaat.
Lijndiagram
De lijngrafiek is waarschijnlijk het meest gebruikte diagram. Zoals je van het woord kan afleiden, geef je de evolutie in je gegevens weer door een lijn te trekken. Om een juist beeld te geven, moet je bij het tekenen van de lijngrafiek letten op volgende punten:
- Horizontaal heb je de X-as, verticaal heb je de Y-as.
- De onafhankelijke variabele staat op de horizontale of X-as.
- De afhankelijke variabele(n) staat (staan) op de verticale of Y-as.
- De assen vermelden de meetwaarden en de eenheid waarin de getallen zijn uitgedrukt, vb. maanden of jaren, aantal graden,..., zoals in dit voorbeeld. en zoals in de grafiek hiernaast.
- De assen hebben een geschikte schaalverdeling.
Zijn de verschillen in de meetwaarden niet groot, dan hou je de schaal ook klein.
Weglating van een nulpunt op de Y-as geef je aan door een breuk of scheurlijn, zoals in dit
voorbeeld ! . - Soms staan er in je grafiek meerdere lijnen, omdat je verschillende (afhankelijke) variabelen weergeeft.
In dat geval voorzie je een legenda of legende. Hierin geef je aan welke symbolen (kleuren, arceringen, enz.)
worden gebruikt voor iedere variabele of lijn.
Spreidingsdiagram
Bij een spreidingsdiagram worden de waarden van twee numerieke variabelen tegen elkaar uitgezet. Op onderstaande grafiek staat op de y-as de nummerieke variabele "index van sociale problemen" en op de x-as "de graad van ongelijkheid". Elk paar getallen levert een punt in het diagram op. Door naar het verloop van deze punten te kijken kun je zien of er een bepaald verband of correlatie tussen de twee variabelen zit. In het diagram kan een lijn getekend worden die zo goed mogelijk bij de punten past. Zo'n lijn heet dan ook wel trendlijn.
Dit wordt verder uitgediept in het thema "wereldburger".
Misleidende grafieken
Lees een grafiek steeds kritisch. Zonder te liegen kunnen de aanbieders van de grafiek een heel eigen verhaal brengen. Met dezelfde getallen kan je heel verschillende grafieken maken, zoals je kan zien op onderstaande afbeelding.
Dit wordt verder uitgediept in het thema "wereldburger".
Oefeningen
Aan de hand van volgende oefeningen kan je je kennis testen.
Regels voor en kenmerken van een goede grafiek
Een aantal regels zijn op de verschillende soorten grafieken van toepassing, zoals:
- Gebruik het juiste type grafiek.
- Ook zonder een begeleidende tekst moet de grafiek voor de lezer duidelijk zijn.
- Bij de grafiek hoort een titel met vermelding
van het onderwerp, het gebied
en de tijd waarop de
gegevens betrekking hebben - De bron wordt vermeld.
Soorten en toepassingen
Op deze pagina staan de eenvoudigste grafieken. Wil je een uitgebreider overzicht , raadpleeg dan dit overzichtelijk pdf-bestand van Ben Welman Hierin worden 16 diagrammen en hun toepassingen voorgesteld om nog beter het juiste type grafiek te kiezen. Je kan ook gebruik maken van de grafiekkiezer !