Samenvatten
Als jij een film samenvat, ben je dan ook langer aan het vertellen dan de film geduurd heeft? Of word je eerder bedenkelijk aangekeken omdat je toeschouwers niet begrijpen waarover je het nu eigenlijk hebt? Overkomt dit jou ook wanneer je een krantenartikel, je cursus, een vergadering,... wil samenvatten. Zoals je ziet, maak je meer dan eens een synthese.
Samenvatten is van een lang verhaal een kortere versie maken. Je beperkt je tot de inhoud van de tekst
en geeft nog geen eigen mening.
Hoe lang mag die samenvatting zijn? Soms staat in de opgave hoeveel woorden je synthese
mag bevatten. Een algemene stelregel is ook dat je inkort tot ongeveer 1/4de van de
oorspronkelijke tekst. Duizend woorden breng je dus terug tot 250. Het doel dat je je stelt,
kan ook bepalend zijn voor de lengte van de synthese.
Wat mag je weglaten en wat niet? Ook dat hangt o.m. af van het doel dat je je stelt. Vanzelfsprekend moet de verkorte versie nog steeds duidelijk zijn. Het stappenplan wil je hierbij helpen. Oefenen baart kunst.
Dit wordt verder uitgediept in het thema "wereldburger".
Stappenplan samenvatting
Bronvermelding
Van de tekst die je wil samenvatten, maak je eerst een goede bronvermelding
Leesstrategie
Oriënterend lezen
Je gebruikt achtereenvolgens verschillende leesstrategieën vooraleer je tot de eigenlijke samenvatting komt. Je leest je tekst eerst oriënterend, vervolgens globaal en ten slotte intensief.
Het oriënterend lezen helpt je het thema van de tekst te vinden. Na het lezen van de titel, de inleiding en het slot moet je het onderwerp kunnen bepalen. Je kan dit oefenen met deze site.
Globaal en intensief lezen
Na het globaal en intensief lezen moet je het tekstdoel kunnen geven en weten wat de belangrijkste elementen zijn in de tekst. De indeling van de tekst helpt je hierbij. Meestal begint een tekst met een of meerdere inleidende alinea's. Dan volgt er een uitgebreider middenstuk met de uitwerking van het punt dat in de inleiding werd voorgesteld. Tot slot eindigt een tekst met een of meerdere afsluitende alinea's. De indeling van een tekst kan je met deze site oefenen.
Per alinea ga je nu op zoek naar de hoofdzaken. Deze vind je in de kernzinnen. Meestal is dit de eerste of de laatste zin van een alinea. Gebruik hiervoor het "ezelsbruggetje"
"elza". Onderstreep de kernzinnen in de tekst en schrijf de hoofdzaken in trefwoorden op. Bekijk of je de W-vragen kan stellen aan de alinea's. De antwoorden op deze vragen geven de hoofdzaken weer. Hou bij het formuleren van je vraag rekening met de tekststructuur. Met deze site kan je het herkennen van een tekststructuur oefenen. Dit is nog een oefening in het bepalen van de essentie van een tekstblok.Deze
oefening maakt duidelijk dat je bij de opbouw van een tekst rekening moet houden met de verbanden
tussen de zinnen en de alinea's. De verbanden kan je herkennen aan
signaalwoorden
!.
Heeft je tekst een
opsommende structuur
dan moet je vooral letten op de signaaltekens, zoals strepen,
letters, ... Zij maken ook de verbanden in een tekst duidelijk.
Van een lange tekst heb je volgende punten vastgelegd:
- Thema
- Tekstdoel
- Hoofdzaak per alinea
- Verbanden tussen de alinea's
Met deze punten kan je de samenvatting uitschrijven. Voor hele lange teksten maak je eerst nog een schema.
Schematiseren van de tekst
Een schema of tekstplan helpt bij het maken van grote hoeveelheden tekst. Er zijn verschillende manieren om dit te doen: een 3-kolommenschema, een mindmap, een tekstschema ,...Klik op de afbeelding voor meer uitleg.
Samenvatting schrijven
In het schema heb je nog met trefwoorden gewerkt. Voor je samenvatting herwerk je de kernwoorden en hun verbanden tot hele zinnen. Je kan enkele mooie zinnen uit de basistekst citeren volgens de regels van de kunst, maar bij voorkeur gebruik je eigen woorden. Je verdeelt je synthese in alinea's naar het voorbeeld van de oorspronkelijke tekst of volgens een eigen ontwerp. Bedenk een passende titel of maak gebruik van de oorspronkelijke titel. Tot slot lees je de samenvatting goed na met behulp van een evaluatielijst.